Οι πρώτες σκέψεις για τη δημιουργία Εθνικής Βιβλιοθήκης στην Ελλάδα έγιναν από τον Ελβετό φιλέλληνα Ιωάννη-Ιάκωβο Μάγερ το 1824. Ο Ιωάννης Καποδίστριας ίδρυσε το 1829 στην Αίγινα την “Αποθήκη Βιβλίων” η οποία το 1842 ενώθηκε με την Πανεπιστημιακή Βιβλιοθήκη. Από το 1903 η Εθνική Βιβλιοθήκη της Ελλάδος στεγάζεται στο εμβληματικό Βαλλιάνειο Μέγαρο επί της οδού Πανεπιστημίου στην Αθήνα και αποτελεί τον θεματοφύλακα της γραπτής παρακαταθήκης των Ελλήνων με τον αριθμό των τεκμηρίων της να ανέρχεται σήμερα σε περίπου 1.000.000. Η συλλογή των 5.500 χειρογράφων της, που χρονολογούνται από τον 9ο έως τον 20ο αιώνα, είναι μία από τις μεγαλύτερες διεθνώς.
Στις συλλογές της Εθνικής Βιβλιοθήκης ανήκουν, επίσης, σπάνια αρχέτυπα και παλαίτυπα, χάρτες, χαρακτικά και ποικίλες κατηγορίες ιστορικών εγγράφων, όπως το Αρχείο των Αγωνιστών της Ελληνικής Επανάστασης του 1821, το Αρχείο του Φιλελληνικού Κομιτάτου του Λονδίνου, διάφορα αρχεία προσωπικοτήτων όπως του Διονυσίου Σολωμού κτλ. Τα ανωτέρω αποτελούν μοναδικά τεκμήρια του ελληνικού πολιτισμού.
Το 2018 πραγματοποιήθηκε η μετεγκατάσταση της Εθνικής Βιβλιοθήκης της Ελλάδος στο νέο κτίριο στο Κέντρο Πολιτισμού Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος (ΚΠΙΣΝ), ένα συγκρότημα του οποίου η μελέτη, ο σχεδιασμός, η κατασκευή και ο πλήρης εξοπλισμός αποτελούν αποκλειστική δωρεά του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος (ΙΣΝ). Με την ολοκλήρωση του έργου, το συγκρότημα παραδόθηκε στην ελληνική κοινωνία και στο Ελληνικό Δημόσιο, που έχει πλέον αναλάβει τον πλήρη και αποκλειστικό έλεγχο καθώς και τη λειτουργία του.
Η μετεγκατάσταση της Εθνικής Βιβλιοθήκης της Ελλάδος στους χώρους του ΚΠΙΣΝ και η απρόσκοπτη λειτουργία της αποτέλεσαν ένα έργο ιδιαίτερης δυσκολίας και αυξημένων απαιτήσεων, δεδομένου ότι δεν αφορούσε απλά στη μετακίνηση των συλλογών, των δομών και των υπηρεσιών της ΕΒΕ, αλλά στο σύνολο των διαδικασιών, διεργασιών και πρακτικών εκσυγχρονισμού και ανάπτυξής της. Το έργο της μετεγκατάστασης της Εθνικής Βιβλιοθήκης της Ελλάδος στο ΚΠΙΣΝ χρηματοδοτήθηκε αφενός από έκτακτη επιχορήγηση του ελληνικού κράτους και αφετέρου από δωρεά του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος. Πρόκειται για έργο που σηματοδοτεί τη μετάβαση της ΕΒΕ σε μια νέα εποχή.
Περισσότερες πληροφορίες σχετικά με το ιστορικό έργο της μετάβασης της Εθνικής Βιβλιοθήκης της Ελλάδος από το παρελθόν στο μέλλον, από το αναλογικό στο ψηφιακό, από το εθνικό στο οικουμενικό, είναι διαθέσιμες στην ιστοσελίδα Μετάβασης.
